สถานการณ์โนราโรงครูสามจังหวัดชายแดนใต้ในปัจจุบัน

      ฤดูการแสดงโนราโรงครู คือ ปัจจุบันเมื่อสังคมเปลี่ยนแปลง ระบบความคิด ความเชื่อของคนเปลี่ยนแปลงตามอดีตโนราโรงครูในสามจังหวัดชายแดนใต้นิยมแสดงช่วงเดือน 6 เดือน 7 เดือน 9 และเดือน 11 ตามจันทรคติ ปัจจุบันเริ่มปรับเปลี่ยนการแสดงตั้งแต่เดือน 4 เดือน 6 เดือน 7 เดือน 8 (เล่นเฉพาะช่วงเวลาข้างขึ้นก่อนเข้าพรรษา) เดือน 9 เดือน 11 ส่วนเดือนที่ไม่ได้มีการแสดงคือ เดือน 1 เดือน 2 (เข้าสู่ฤดูน้ำหลาก) เดือน 3 (เชื่อว่า ครูหมอโนราโรงครูมีความสุขสนุกสนานกับการเล่นครื้นชายทะเล)  เดือน 5 เดือน 10 (เชื่อว่าครูหมอโนราโรงครูร่วมสังเวยเครื่องเซ่นสังเวยตามประเพณี) และเดือน 12 (เข้าสู่ช่วงฤดูฝน)  เวลาการแสดง 3 คืน 2 วัน อัตราค่าจ้างแสดงโนราโรงครูแต่ละคณะจะไม่เท่ากันประมาณ 5 หมื่นถึง 8 หมื่นบาท

           บริบทพื้นที่โนราโรงครูในสามจังหวัดชายแดนใต้ จากการสัมภาษณ์ศิลปินพื้นบ้านโดยภาพรวมคือ ค่านิยมคนดูโนรามีจำนวนน้อย และมักจะห้ามบุตรหลานและญาติๆ ว่าอย่าบ่นบานอะไรเกี่ยวกับโนราโรงครู เพราะกลัวว่าจะถูกครูหมอโนราดลบันดาลให้เจ็บป่วย ไม่สบาย และเกิดภัยต่าง ๆ แต่ที่โนราโรงครูยังสืบทอดต่อไปด้วยเหตุที่ครอบครัวที่มีเชื้อสายครูหมอโนรา ยังมีความเชื่อ เคารพ และพร้อมจะสืบทอดยังมีอยู่ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่โนราโรงครูในสามจังหวัดชายแดนใต้ ยังมีการสืบทอดและปฏิบัติตามขนบธรรมเนียมประเพณีการแสดงโนราโรงครูอย่างเข็มข้นมาได้จนถึงปัจจุบัน โดย จุดศูนย์กลางโนราโรงครูในสามจังหวัดชายแดนใต้  คือ จังหวัดปัตตานี  ส่วนจังหวัดยะลา และนราธิวาส มีอยู่จำนวนน้อยและจะเป็นคณะลูกศิษย์ที่ได้รับการสืบทอดจากคณะโนราโรงครูจังหวัดปัตตานี

          ส่วนบริบทด้านการแสดงโนราโรงครูในสามจังหวัดชายแดนใต้ ซึ่งจังหวัดปัตตานีเป็นจุดศูนย์กลางยังมีเอกลักษณ์แตกต่างกันไปบ้างตามเขตแดนทางภูมิศาสตร์ เช่น โนราโรงครูฝั่งตะวันตก ได้แก่ อำเภอโคกโพธิ์ อำเภอนาเกตุ บางคณะจะได้รับการสืบทอดจากบรรพบุรุษดั้งเดิมที่อาศัยอยู่ในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้จากรุ่นสู่รุ่นมาเป็นเวลาร่วม 200 ปี และบางคณะบรรพบุรุษและผู้เป็นอาจารย์มาจากคณะโนราโรงครูจากภาคใต้ตอนบท คือ สงขลา พัทลุง ก็จะยึดรูปแบบการแสดงตามแบบฉบับที่ได้รับการสืบทอดและโนราโรงครูฝั่งตะวันออก ได้แก่อำเภอมายอ อำเภอแม่ลาน อำเภอยะหริ่ง อำเภอยะรัง อำเภอสายบุรี อำเภอไม้แก่น ส่วนใหญ่จะได้รับการสืบทอดจากบรรพบุรุษจากรุ่นสู่ร่นมาเป็นเวลาร่วม 200 ปีเช่นเดียวกัน แต่มีจะลักษณะการร่ายรำผสมผสานและบูรณาการกับศิลปะกาแสดงมะโย่ง เพราะคณะโนราโรงครูฝั่งตะวันออก ส่วนใหญ่จะผ่านการแสดงร่วมกับโนราควน (แขก) และในอดีตลูกคู่ตีเครื่องดนตรีบางคนมาจากโนราควน (แขก) ซึ่งเป็นชาวมลายูมุสลิม แต่ปัจจุบันลูกคู่ตีเครื่องมุสลิมเริ่มเลื่อนหายไป เพราะลูกคู่มุสลิมบางคนได้ไปแสวงบุญที่นครเมกกะ ประเทศซาอุดิอาระเบีย กลับมาจะเลิกเล่นลูกคู่ตีเครื่องดนตรี ส่วนลูกคู่มุสลิมที่ยังเหลืออยู่ก็ไม่กล้ามาร่วมเล่นกับคณะโนราโรงครูอย่างเช่นเคย เพราะด้วยอิทธิพลจากการนับถือศาสนา

       ดังนั้น ช่วงก่อนสถานการณ์โควิด 19 โนราโรงครูใน 3 จังหวัดยังพอแสดงอยู่ได้ ส่วนใหญ่จังหวัดปัตตานีจะแสดงโนราโรงครูแบบพิธีกรรม  ส่วนการแสดงโชว์ ยังมีน้อย แถบจังหวัดนราธิวาสจะรับงานโชว์ รำแก้บน เป็นส่วนมากงานโนราโรงครูแบบพิธีกรรมมีน้อย เพราะกลุ่มเป้าหมายความนิยมแตกต่างกัน และสถานภาพครอบครัวที่มีเชื้อสายครูหมอโนราโรงครูกับคณะโนราโรงครูจะมีความสัพพันธ์กันมาตั้งแต่อดีตบรรพบุรุษรับโนราโรงครูคณะไหนจะรับคณะนั้นต่อๆกันมา ไม่ค่อยจะเปลี่ยนใจไปรับโนราโรงครูคณะอื่นๆ ดังนั้นคณะโรงครูสามารถจัดทำตารางการแสดงประจำปีได้ ซึ่งการแสดงโนราโรงครูประปียังมีความเข้มแข็งและสืบทอดต่อไปได้ บรรดาเหล่าลูกคู่ตีเครื่องและลูกคู่นางรำมีรายได้เสริมมาเป็นค่าครองชีพของครัวเรือน ส่วนการแสดงตามเทศกาลและกิจกรรมของรัฐค่อนข้างมาก เช่น  สำนักงานจังหวัด สำนักงานวัฒนธรรม งานมหกรรม งานบุญ งานกฐิน งานวัดแม้ว่าค่าตอบแทนไม่สูง แต่จะได้ฝึกฝนลูกคู่และเหล่านางรำไปด้วย

……………………………………………………………………